OSTATNIE SZTUKI! Gorlickie w Wielkiej Wojnie 1914-1915. Wspomnienia, relacje, legendy.

piątek, 30 września 2016

mgr E. Navratilówna, Letniska w dolinie Ropy i Wisłoki - część I. Powiat gorlicki - artykuł prasowy z roku 1937.


Zachowano pisownię oryginalną. Źródło u autorów.

Letniska w dolinie Ropy i Wisłoki. Powiat gorlicki

mgr E. Navratilówna 

            Z licznych letnisk i uzdrowisk, skupionych w Karpatach i u podnóża tych gór, szereg mniejszych i bardzo mało znanych, lecz równie miłych i pięknych leży w powiecie gorlickim i jasielskim, a to przeważnie w tych częściach, które obejmują Beskid Niski. Pozostałe części powiatów, to pogórze, spadające wolno ku północy do przeciętnej wysokości 350 m n.p.m. Cechą charakterystyczną omawianej partji gór jest nieznaczna ich wysokość, jak zresztą sama nazwa mówi, dochodząca w Magórze Wątkowskiej [Magurze] zaledwie do 847 m, oraz wielka łagodność stoków, pokrytych dość gęsto lasem.  Od tworzącego południową granicę powiatów grzbietu głównego Karpat biegną ku północy Wisłoka i jej największy dopływ Ropa.
            Krajobraz tych okolic możemy określić jako średnio–górski, malowniczy i wybitnie urozmaicony, z licznemi pięknemi zakątkami, jak np. „Małe Pieniny” – przełom Ropy pod wsią Klimkówka, skałki i dolinki w okolicach wsi Folusza i inne. Walory krajoznawcze podnoszą liczne zabytki przyrody, a przedewszystkiem sztuki, pośród których główną rolę odgrywają drewniane stare cerkiewki.
             Klimat ma tu pewne, charakterystyczne cechy; zaliczamy go do typu średniogórskiego – typu pośredniego między klimatem górskim a podgórskim. Niskie stosunkowo grzbiety stanowią mniejszą przeszkodę dla prądów powietrznych z niziny węgierskiej. Dlatego mamy tu do czynienia z klimatem, który cechuje dość wysoka średnia temperatura w lecie, o dużej ilości dni słonecznych, mała wilgotność i mała ilość opadów z przewagą wiatrów południowych.
             Omawiane powiaty są hojnie wyposażone w źródła mineralne (szczawy w okolicach Wysowej, solanki w Ropie i Klimkówce, źródła siarczane w Wapiennem, Uściu Ruskiem [Gorlickim], Gładyszowie, Ługu, Rozdzielu, Bednarce, Pielgrzymce i Samoklęskach), źródła te, wyjąwszy Wysową i Wapienne, są zupełnie niewykorzystane, po większej części nawet nie zbadane, a mogą, przy należytem zainteresowaniu się niemi sfer miarodajnych, niedługiej przyszłości odegrać poważną rolę.
             Główną arterją komunikacyjną, dojazdową w tereny omawianych powiatów, to odcinek linji kolejowej podkarpackiej między Grybowem a Krosnem, z której na południe wybiega kilka szos i gościńców – z Grybowa poprzez Ropę do Wysowej i Blechnarki, z Gorlic aż do Żmigrodu Nowego i Koniecznej, z Jasła aż do Żydowskiego. Niektóre z nich przekraczają niskiemi przełęczami granicę państwową.
            Letniska i wsie letniskowe powiatu gorlickiego i jasielskiego, jakkolwiek są bardzo słabo jeszcze uczęszczane i dopiero w okresie zagospodarowania się (brak na razie komfortowych urządzeń), to niemniej jednak można znaleźć schludne, czyste a niedrogie mieszkania u usłużnych i uprzejmych gospodarzy. Brak taks klimatycznych i wyzysku ze strony miejscowej ludności, taniość mieszkań i produktów pierwszej potrzeby, oraz zupełna swoboda, to niewątpliwie zalety letnisk tej okolicy.
            Ludność od niedawna zajmuje się sadownictwem i warzywnictwem, których stan gwałtownie się poprawia. Sztuka ludowa wyraża się przedewszystkiem w pięknie wyszywanych strojach.
W powiecie gorlickim miejscowości letniskowe i miejscowości o walorach letniskowych skupiają się prawie wyłącznie w dolinie Ropy, która to dolina jest naprawdę piękna. Obok wspaniałych krajobrazów, mamy tu ślady zamierzchłej przeszłości, przegląd folkloru łemkowskiego i mnóstwo zabytków architektonicznych. W górnym krańcu doliny Ropy, tuż nad samą granicą słowacką, w zacisznej kotlinie, w otoczeniu wyjątkowo pięknego krajobrazu leży miejsce kąpielowe Wysowa, o przeciętnej rocznej frekwencji około 700 osób, rozbudowujące się powoli. Oprócz łazienek mamy tu kilkanaście will dla kuracjuszy, korty tenisowe i miły park. Stała komunikacja autobusowa z Gorlic, kościół, poczta i lekarz na miejscu. Godną zwiedzenia w Wysowej jest piękna drewniana cerkiew z końca XVIII w.
            Na północ zdłuż doliny rzeki leżą wsie letniskowe Haczowa i Klimkówka z oryginalnemi łemkowskiemi cerkiewkami, Uście Ruskie, które zachowały dotąd czysty charakter etnograficzny. W miejscowości Ropa i sąsiedniej wiosce Szymbarku ( poczta i przystanek autobusowy w miejscu, kąpiel rzeczna, aprowizacja dobra), rok rocznie są urządzane kolonie letnie dla harcerzy z całej Polski, nadto zjeżdża tu do kilku pensjonatów dworskich kilkaset letników. Okolica bardzo piękna, a do dziś ocalały tu ruiny dworku obronnego rodziny Gładyszów.
           Niedaleko Szymbarku leżą Gorlice, miasto powiatowe, niedawno odbudowane po zniszczeniu w czasie wojny światowej. I tu i do sąsiedniej wsi Bystra chętnie przyjeżdżają letnicy na wypoczynek i wywczasy. W Gorlicach wlewa do Ropy swe wody Sokówka. W jej dorzeczu u stóp Magóry Małastowskiej [Magury] jest pięknie położona wieś letniskowa Małastów, dalej na północy Lipniki [Lipinki], a na czołowe miejsce wysuwa się tu Wapienne z wodami siarczanemi. Wieś uzdrowiskowa leży u stóp dobrze zalesionej lasami mieszanemi Magóry Wątkowskiej [Magury] ( dogodne tereny turystyczne) nad małym potoczkiem.
            Klimat jest spokojny, łagodny. Zakład zdrojowy skromnie urządzony, składa się z łazienek, pensjonatu, kilku domków dla letników ( pojemność ogólna dla około 100 osób) oraz z małego zagajnika  nad źródłami. Dojazd z Gorlic autobusem. Na czele uzdrowiska stoi komisja klimatyczna. Wapienne, uczęszczane na razie nieznacznie przez mieszkańców okolicznych miasteczek, ma mimo to już wiekową tradycję– a dalszy jego rozwój jest możliwy. Warunki przyrodzone są bardzo dobre, wymagane są jedynie znaczniejsze wkłady pieniężne i fachowe kierownictwo.
             Najdalej na północ wysunięta w tym powiecie miejscowość letniskowa, to miłe miasteczko Biecz, dokąd również chętnie zjeżdżają letnicy. Miasteczko odpowiada w zupełności wymogom gości, a liczne zabytki architektoniczne od wczesnego średniowiecza począwszy zostawiają niezatarte wrażenie.






czwartek, 29 września 2016

Sławomir Mrozek, Fotorelacja z wernisażu wystawy "Prawosławie przez dziurkę. Fotografia otworkowa", 26 września 2016 r., Muzeum Regionalne PTTK w Gorlicach.

Dnia 26 września (tj. w poniedziałek) b.r. w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach odbył się
wernisaż pt.: Prawosławie przez dziurkę. Fotografia otworkowa. Organizatorem spotkania było:
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Zarząd Oddziału PTTK w Gorlicach, Muzeum Regionalne PTTK, Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej Elpis, oraz Autor fotografii mnich Sofroniusz (Mariusz Wilenta).

Mariusz Wilenta urodził się w 1975 r. w Hajnówce (województwo podlaskie). W 1997 r. wstąpił
do prawosławnego Monasteru Św. Cyryla i Metodego w Ujkowicach (województwo podkarpackie). Cztery lata później złożył śluby zakonne i przyjął imię Sofroniusz. Od 2003 r. kontynuuje życie mnisze w Klasztorze św. Onufrego w Jabłecznej. Jest absolwentem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Jego pasją stała się fotografia tradycyjna (Fotografia otworkowa). Ojciec Sofroniusz sam skonstruował aparat (drewniana nieduża skrzynka), którym wykonał wiele zdjęć. Wystawę fotografii ojca Sofroniusza będzie można zobaczyć w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach od 27 września aż do 18 listopada b.r.
























piątek, 23 września 2016

Radko Dmitriew

Radko Dmitriew, rycina z roku 1914.
   Dowódcą rosyjskiej 3. Armii był gen. Radko Dmitriew(1859-1918). Bułgar, generał piechoty w armii rosyjskiej od 3. września 1914 r. Ukończył akademie wojskowe w Sofii (1879) i Petersburgu (1884). Uczestniczył w wojnie bułgarsko - serbskiej 1885 r., a następnie brał udział w spisku, który doprowadził do abdykacji Aleksandra Battenberga z tronu bułgarskiego w 1886 r. Po objęciu rządów w Bułgarii przez Radę Regencyjną ze Stefanem Stambołowem na czele udał się na emigrację do Rosji, skąd powrócił w 1898 r. Od 1900 r. był członkiem sztabu generalnego armii bułgarskiej, a w latach 1904 - 1907 jego szefem. W czasie wojen bałkańskich był dowódcą 3. Armii bułgarskiej, która pobiła turecką armię wschodnią pod Kirk-Kilise i Łozengradem (Lüleburgas), a następnie dowódcą połączonych 1. i 3. Armii na linii Czataldży. Jego zwycięstwa nad Turkami na pewno predestynują go do rangi bohatera wojen bałkańskich. W czasie II wojny bałkańskiej Dmitriew był pomocnikiem głównodowodzącego (króla Ferdynanda I), a następnie posłem bułgarskim w Rosji. W czasie I wojny światowej dowodził kolejno: VIII Korpusem armijnym, 3. Armią, 12. Armią i ryskim rejonem umocnionym.

We wrześniu 1918 r. został pojmany przez oddziały Gwardii Czerwonej na Kaukazie, a w dniu 18 października 1918 r. wraz gen. Ruzskim został rozstrzelany na rozkaz komisarza I. Sorokina w Piatigorsku.


piątek, 16 września 2016

Sławomir Mrozek, Fotorelacja z uroczystości obchodów 50-lecia działalności Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Gorlickiej, Gorlice, 8 września 2016 r., galeria zdjęć.

Dnia 8 września (czwartek) 2016 r. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Gorlickiej (SMZG) uroczyście obchodziło 50-lecie swojej działalności. O godz. 10. w Bazylice Mniejszej p.w. Narodzenia NMP w Gorlicach, odbyła się msza św. w intencji członków Stowarzyszenia, następnie wszyscy zaproszeni goście udali się przed kościół na pamiątkowe zdjęcie. O godz. 11:30 w auli Zespołu Szkół Zawodowych im. gen. K. Pułaskiego odbyło się główne spotkanie. Prezes Czesław Kłapsa przywitał wszystkich zebranych. Sekretarz stowarzyszenia - A. Kluk, przedstawił historię i dokonania SMZG. Wśród zaproszonych gości, przybyli m.in.: burmistrz Gorlic - Rafał Kukla, starosta - Karol Górski, wicestarosta - Jerzy Nalepka, radny Sejmiku Województwa Małopolskiego - Stanisław Pasoń, reprezentujący marszałka Województwa Małopolskiego Jacka Krupę - Witold Kochan, wójt gminy Sękowa - Małgorzata Małuch, wójt gminy Moszczenica - Jerzy Wałęga, członek Zarządu Powiatu - Stanisław Kaszyk, oraz proboszcz parafii Bazyliki Mniejszej - ks. Stanisław Ruszel. Spotkanie uwiecznił występ chóru kameralnego Belfersingers. Uroczystość była okazją do wręczenia dyplomów i podziękowań. Odznaczenia Zasłużony dla Kultury Polskiej przyznanymi przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego otrzymali: Barbara Wiatr, Małgorzata Markowicz, Józef Nowicki, Mieczysław Kormanek, Augustyn Kluk, Roman Trojanowicz i Bogusław Kuciakowski.




Fot. Sławomir Mrozek


























































































































Zostań Patronem Z Pogranicza