dr Sławomir Mrozek, Światło z Gorlic. Ignacy Łukasiewicz w mieście nad rzeką Ropą.
Ignacy Łukasiewicz urodził się 8 marca 1822 r. w
Zadusznikach w powiecie mieleckim. Był synem Józefa Łukasiewicza „posesora” i Apolonii z Świetlików,
córki Franciszka i Anny. Otrzymał na chrzcie imiona Jan Boży, Józef, Ignacy.
Rodzicami chrzestnymi byli Franciszek Skwirzyński, administrator dóbr Niziny,
Barbara Solmanowa, Mikołaj Solman reprezentant dominium, czyli mandatariusz
oraz panna Emilianna Łukasiewiczówna. Łukasiewiczowie byli średnio zamożną
szlachtą, pochodzenia ormiańskiego. Szlachta ta zamieszkiwała powiaty:
Zaleszczyki, Borszczów i Horodenka[1].
Ojciec Łukasiewicza brał udział w powstaniu kościuszkowskim
w 1794 r.
Był administratorem dóbr
Bachórz i Dynów w powiecie brzozowskim, następnie Chorzelów i Gawłowice w powiecie mieleckim. Nabył po
latach ziemię w Zadusznikach, a jednocześnie dzierżawił z dóbr Baranów wsie
Zaduszniki, Zachwiejów i Czajkową w powiecie mieleckim. Matka Łukasiewicza
Apolonia ze Świetlików miała pochodzenia drobnoszlacheckie. Łukasiewiczowie
mieli siedmioro dzieci, z czego pięć pozostało przy życiu. Syn Aleksander
został administratorem dóbr Bachórz, Franciszek został prawnikiem i sędzią w
Brzeżanach, córki Emilia Stacherska i Maria Folwarczna, oraz najmłodszy Ignacy
– który został farmaceutą[2].
Po śmierci Józefa Łukasiewicza w 1830 r. rodzina nabyła w
Rzeszowie kamienicę. Ze względu na skromne warunki bytowe i brak finansów,
Ignacy w latach 1831–1836 skończył tylko pięć klas gimnazjum Pijarów (obecnie I
LO im. S. Konarskiego) w Rzeszowie. Jako czternastoletni chłopiec odbył
praktykę u farmaceuty Antoniego Swobody w aptece w Łańcucie. W nowym mieście
Ignacy Łukasiewicz przebywał do 1841 r. W czasie praktyki w Łańcucie nawiązał
kontakty z Antonim Tarłowskim, który był kontrolerem z Fabryki Potockich,
tajnym członkiem organizacji niepodległościowej „Sprzysiężenie Demokratów Polskich”. Organizacja niepodległościowa
miała charakter umiarkowany. Skupiała się głównie na działalności
organizatorskiej, oświatowej i pedagogicznej. Władze austriackie zdekonspirowały
działalność organizacji niepodległościowej. Aresztowano Tarłowskiego, a
Łukasiewicza odnotowano jako „podejrzanego
politycznie”[3].
Po czterech latach pracy przystąpił do egzaminu. Egzamin
obejmował znajomość receptur, bezbłędne odczytywanie recept, tłumaczenie
farmakognacji, chemię farmaceutyczną, oraz analizę chemiczną prostych związków
chemicznych i praktyczna wiedza w dziedzinie farmacji i ustawodawstwa. Po
zdaniu egzaminu przez Łukasiewicza przed Gremium Aptekarskim Obwodowym w
Rzeszowie otrzymał awans na pomocnika aptekarskiego. Powrócił do apteki w
Łańcucie w której pracował jako pomocnik jeszcze przez 14 miesięcy[4].
Dnia 6 października 1841 r. podjął pracę w aptece obwodowej
mgra Edwarda Hübla w Rzeszowie. W tamtym czasie nawiązał współpracę z Edwardem
Dembowskim. Aptekarz został zaprzysiężony jako rejonowy agent „Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego
Polskiego” na Rzeszów i Łańcut, oraz zobowiązał się do przygotowania
powstania w Rzeszowie i okolicy. Zajął się rozprowadzaniem czasopism i ulotek. Dnia
19 lutego 1846 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu „karmelitańskim” we Lwowie. Dnia 27
grudnia 1847 r. został wypuszczony ale objęty dozorem policyjnym. We Lwowie
mieszkał u brata Franciszka, który był urzędnikiem tamtejszego magistratu. Dnia
15 sierpnia 1848 r. został przyjęty na pomocnika aptekarskiego do „Apteki pod Złotą Gwiazdą”, która
należała do Piotra Mikolascha. Była jedną z najlepszych aptek lwowskich o
dobrze rozbudowanym laboratorium. Łukasiewicz zajmował się spisywaniem wielu
recept[5].
Dnia 15 września 1850 r. rozpoczął studia na wydziale
filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwuletnie studia przygotowujące do
egzaminu obejmowały znajomość: botaniki i mikologii (znajomość grzybów),
zoologii, mineralogii (poznanie budowy wewnętrznej minerału), nauki o skałach,
petrografii (nauka o skałach, zajmująca się składam i właściwościami fizycznymi
i chemicznymi skał), fizyki doświadczalnej, chemii i farmakognozji (nauki o
surowcach leczniczych). Był jednym z wyróżniających się studentów. Podjął nawet
pracę w roli kierownika w fabryce ałunu w Dąbrowie nad Przemszą. Na drugim roku
uczęszczał już tylko na wybrane przedmioty które go interesowały i fascynowały.
Po ośmiu miesiącach przeniósł się na Uniwersytet do Wiednia by tam zapisać się
na czwarty semestr. Zdał egzamin farmaceutyczny z oceną dobrą i przedłożył
pracę dyplomową pt. „Baryta et Anilinum”.
Dnia 30 lipca 1852 r. uzyskał tytuł magistra farmacji[6].
Farmaceuta wróciwszy do Lwowa, ponownie rozpoczął pracę w
aptece u Mikolascha awansując na magistra. Jesienią 1852 r. zwrócili się do
niego Żydzi drohobyccy z propozycją wykupienia destylowanej już ropy oraz
określeniem przydatności destylatu. Na polecenie Mikolascha – Ignacy
Łukasiewicz i Jan Zeh – rozpoczęli badania i prace doświadczalne nad ropą
naftową. Po wielu próbach doświadczeń z ropą naftową, udało im się uzyskać
jasnożółty destylat o słabym zapachu, podobny do Oleum Petrae album,
sprowadzanym z zagranicy. Postanowili założyć spółkę Mikolasch – Zeh –
Łukasiewicz. Po małym zainteresowaniu cieczą, Mikolasch wycofał się ze spółki.
Ignacy Łukasiewicz z Janem Zehem postanowili nadal pracować nad destylacją ropy
do celów oświetleniowych. Pod koniec 1852 r. udało im się wydzielić z ropy
naftę. W 1853 r. aptekarz przy pomocy lwowskiego blacharza Adama Bratkowskiego
skonstruował pierwszą prototypową lampę naftową. W tym samym roku jako pierwsza
zabłysła w aptece Mikolascha. Dnia 31 lipca 1853 r. we lwowskim szpitalu przy
blasku lampy naftowej dokonano zabiegu operacyjnego. Dzień ten stał się
symbolem światowego przemysłu naftowego. Sukces z naftą sprawił, że Łukasiewicz
i Zeh postanowili go opatentować w Austriackim Urzędzie Patentowym. Dnia 2
grudnia 1853 r. otrzymali wspólny patent na dwa lata. Ignacy Łukasiewicz
postanowił wyjechać ze Lwowa i zająć się na miejscu w pobliżu miejsca
wydobycia, destylacją ropy naftowej[7].
[1] W.
Bonusiak, Szejk z Galicji, Ignacy
Łukasiewicz 1822 – 1882, Rzeszów 2007, s. 8.
[2] S.
Brzozowski, Ignacy Łukasiewicz,
Warszawa 1974, s. 13.
[3] J. Dębski, Ignacy Łukasiewicz, narodziny przemysłu
naftowego, Warszawa 1955, s. 27.
[4] Ibidem, s. 34.
[5] W.
Bonusiak, op. cit., s. 27–52.
[6] Ibidem.
[7] S.
Brzozowski, op. cit., s. 70.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz